Stegna – miasteczko na bursztynowym szlaku…
Stegna – uważana za jedną z najpiękniejszych miejscowości Mierzei Wiślanej, położona na prastarym bursztynowym szlaku, o bardzo bogatej historii. Od dawna jest uważana za wspaniały region letniskowy i wypoczynkowy, a to za sprawą swego atrakcyjnego położenia. Pierwsza wzmianka historyczna związana jest z rokiem 1432.
Gmina Stegna położona jest w północno-wschodnim krańcu województwa Pomorskiego. Gminę Stegna określa granica: północ – 13-kilometrowy pas wybrzeża Zatoki Gdańskiej, zachód: przekop Wisły (Mikoszewo). Obszar gminy Stegna obejmuje północną część Żuław Wiślanych, będących rozległą równiną położoną w delcie Wisły, którą stanowią łąki i pola uprawne, poprzecinane gęstą siecią kanałów i rowów melioracyjnych, odwadniających bardzo żyzne gleby powstałe z osadów wiślanych.
W Stegnie dominuje zabudowa współczesna, jednakże w znacznym stopniu zachowały się także budynki przedwojenne. Po rozkwicie w okresie międzywojennym nie zachowały się niestety zabudowy przedwojennego kurortu.
Najcenniejszym zabytkiem Stegny jest kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa Kościół, o konstrukcji szachulcowej, pochodzi w obecnej postaci z końca XVII w. (1682-1683). Na wieży znajduje się gałka z chorągiewką wietrzną – widnieje na niej data 1682.
Dziś Stegna jest wspaniałą miejscowością wypoczynkową z bardzo bogatą ofertą. Wspaniała piaszczysta plaża, czyste morze, nie pozwalają zapomnieć o tej miejscowości podczas planowania wakacji.
Historia Stegny…
Pierwsza wzmianka historyczna o Stegnie związana jest z rokiem 1432. Na terenach dziś należących do Stegny, sześć stuleci temu znajdowały się dwie wsie – Stegna – morska osada rybacka oraz Kobbelgrube (stadnina klaczy) – okolice kościoła.
Pod koniec wojny trzynastoletniej było głośno o Żuławkach i Stegnie w całej Polsce. A to za sprawą Mistrza krzyżackiego Ludwik von Erlichausen, który podjął się śmiałej próby opanowania drogi wodnej do Gdańska. To oczywiście utrudniałoby Polsce komunikację z Gdańskiem. Czterodniowa bitwa zepchnęła Krzyżaków na Zalew, późniejszy atak wojsk Stollego oraz okrętów z Elbląga rozgromiły flotę Wielkiego Mistrza. Fakt ten nazwanomorskim zwycięstwem na Zalewie Wiślanym.
Stegna (część Kobbelgrube) brała udział w tworzeniu się warunków zawarcia pokoju toruńskiego. W 1465 przebywała tu delegacja polska oraz krzyżacka omawiająca warunki pokoju. Opis rozmów zapisał słynny polski kronikarz Jan Długosz. Nie istnieje już drewniany kościół w Kobbelgrube, w którym modlił się nasz kronikarz. Na miejscu drewnianego stoi obecny.
Okolice Stegny i sama miejscowość od wieków były związane z Gdańskiem. Współczesne reformy administracyjne ulokowały Stegnę w obszarach byłego województwa elbląskiego.
Los ludzi żyjących w Stegnie to lata zmagania się z żywiołem – wodą. To ona narzucała tu sposób bycia – korzyści płynące z położenia nad morzem przeplatały się z potrzebą wypierania wody z pól. Najbardziej znanymi twórcami systemu odwadniania byli Holendrzy.
Stegna ma też swoją ciekawą historię. Mieszkaniec Kobbelgrube – Chrystian Kunke – łotrzyk, złodziej i bandyta został skazany na karę śmierci. Zaproponowano mu uwolnienie w zamian za informację o miejscu schowania wielkich skarbów. Ten znając swoich oprawców (Krzyżaków) powiedział “…. pomimo, że stoicie w pobliżu nagromadzonych latami ogromnej ilości złotych monet, bursztynu, złotych ozdób, nie znajdziecie tego bogactwa bo pilnują go siły nieczyste…”. Wielu poszukiwaczy starających się skarb odnaleźć znaleziono martwych – to tylko potęgowało ostatnio słowa skazańca. Do dnia dzisiejszego wielkiego skarbu nie odnaleziono..
Atrakcje okolicy…
Na obszarze Mierzei i Żuław Wiślanych odnaleźć można szereg elementów historycznych i kulturowych, świadczących o dziejach naszego regionu.
Jest to przede wszystkim charakterystyczne budownictwo mieszkalne i gospodarcze, czyli domy podcieniowe. Przybierały one cechy stylów architektonicznych np. baroku czy klasycyzmu, co w budownictwie ludowym stanowi cechę rzadko spotykaną.
Jednym z najbardziej znanych zabytków jest kościół parafialny w Stegnie z końca XVII wieku. Zachowały się w nim: malowidła stropu przedstawiające sceny z życia Chrystusa, ambona z 1687r. i barokowe organy, a także drewniana plebania z 1780r.
Unikatowym już na obszarze Żuław zabytkiem jest czynny, zwodzony most w Rybinie, określany jako skansen techniczny tego obszaru, podobnie jak śluza w Gdańskiej Głowie.
Ostatnim, z dawniej licznie występujących jest wiatrak typu koźlak w Drewnicy.
Innym ciekawym obiektem jest Latarnia Morska w Krynicy Morskiej. Jej budowę rozpoczęto w 1894r. pod kierunkiem mistrza budowlanego z Elbląga Edwarda Stacha. W 1945 roku wysadzona została przez wycofujących się Niemców. Odbudowano ją w 1951r.
W Sztutowie znajduje się muzeum martyrologii, które przypomina nam o ofiarach wojny światowej. Podczas wojny 02.09.1939. Niemcy utworzyli w tym miejscu obóz koncentracyjny. W 1944 stał się on obozem masowej zagłady. W muzeum można zobaczyć zachowane obiekty: wartownię, budynek, komendantury, garaże i magazyny, część baraków, bramę śmierci , komorę gazową, krematorium, willę komendanta, budynek psiarni, hale fabryczne.
Wielką Żuławską osobliwością krajoznawczą są cmentarze mennonickie. Ich największą wartością są nagrobki. Stanowią one charakterystyczne dominanty pięknego i bogatego drzewostanu w Krajobrazie Żuław Wiślanych.
I wiele wiele jeszcze innych wspaniałych zabytków…